LUẬT SƯ BẤT ĐỘNG SẢN

Vốn điều lệ là tổng giá trị vốn góp đã góp hoặc cam kết góp trong một thời hạn cụ thể và đã được ghi vào Điều lệ^[3].

Vốn điều lệ là tổng giá trị mệnh giá số cổ phần đã phát hành. Số cổ phần đã phát hành là số cổ phần mà các cổ đông đã thanh toán đủ cho công ty. Tại thời điểm đăng ký kinh doanh thành lập doanh nghiệp, vốn điều lệ là tổng giá trị mệnh giá các cổ phần do các cổ đông sáng lập và các cổ đông phổ thông khác đã đăng ký mua^[4].

- Đối với công ty TNHH, vốn điều lệ được xác định trên tổng giá trị vốn góp mà các thành viên sáng lập đã góp hoặc cam kết góp trong một thời hạn 36 tháng kể từ ngày công ty nhận được Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (“Giấy CNĐKDN”).

- Đối với công ty CP, tại thời điểm đăng ký thành lập công ty, vốn điều lệ chỉ được xác lập trên tổng giá trị mệnh giá số cổ phần mà các cổ đông sáng lập và cổ đông phổ thông đã đăng ký mua. Đối với tổng giá trị mệnh giá số CP được quyền chào bán ra bên ngoài chưa được các CĐ phổ thông khác đăng ký mua thì không được tính vào vốn điều lệ công ty. Từ quy định này cho thấy, sau khi công ty CP đã đi vào hoạt động mà muốn phát hành thêm CP để tăng vốn điều lệ, thì vốn điều lệ mới (sau khi tăng lên) của công ty chỉ được cơ quan đăng ký kinh doanh xác nhận sau khi cổ phần chào bán đã được các CĐ đã đăng ký mua, và đã thanh toán đủ cho công ty CP.

Thời hạn góp vốn là 36 tháng kể từ ngày công ty được cấp Giấy CNĐKDN hoặc Giấy CNĐKDN  đăng ký bổ sung, thay đổi thành viên^[5].

Thời hạn góp vốn là 90 ngày kể từ ngày công ty nhận được Giấy CNĐKDN CĐ sáng lập và CĐ phổ thông tại thời điểm đăng ký thành lập công ty phải thanh toán đủ số CP đăng ký mua trong thời hạn 90 ngày, kể từ ngày công ty được cấp Giấy CNĐKDN^[6]. 

So sánh giữa hai công ty, các thành viên của công ty TNHH có thời hạn góp vốn dài hơn rất nhiều so với các cổ đông của công ty CP:

- Đối với công ty TNHH, thời hạn góp vốn của thành viên là 36 tháng kể từ ngày được cấp Giấy CNĐKDN hoặc Giấy CNĐKDN đăng ký bổ sung, thay đổi thành viên^[7]. Thời hạn 36 tháng này không chỉ áp dụng đối với thành viên cam kết góp vốn tại thời điểm đăng ký thành lập doanh nghiệp, mà ngay cả sau khi công ty đã được thành lập, và có sự thay đổi thành viên: tiếp nhận thêm thành viên và vốn góp; chuyển nhượng vốn góp toàn bộ hoặc một phần quyền góp vốn (trong thời hạn chưa vi phạm thời hạn cam kết góp vốn lần cuối).

- Đối với công ty CP, các cổ đông sáng lập và các cổ đông phổ thông khác đã đăng ký mua tại thời điểm đăng ký thành lập công ty, phải có nghĩa vụ góp vốn trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày công ty nhận được Giấy CNĐKDN, mà không có quyền gia hạn thời hạn cam kết góp vốn. Tại các thời điểm khác, sau khi công ty được thành lập, các cổ đông hiện hữu hoặc người thứ ba không phải là cổ đông của công ty đăng ký mua cổ phần được công ty phát hành thêm phải thanh toán đầy đủ trước khi công ty đề nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư xác nhận lại vốn điều lệ và điều chỉnh lại nội dung Giấy CNĐKDN.

Sau thời hạn cam kết góp vốn lần cuối mà vẫn có thành viên chưa góp vốn như đã cam kết, thành viên chưa góp vốn vào công ty chưa cam kết đương nhiên không còn là thành viên công ty và không có quyền chuyển nhượng quyền góp vốn đó cho người khác^[8].

Trong thời hạn 90 ngày, kể từ ngày cam kết góp vốn lần cuối, số vốn chưa góp đủ được xử lý theo thứ tự ưu tiên sau: (i) Các thành viên còn lại nhận góp một phần hoặc toàn bộ số vốn chưa góp theo tỷ lệ số vốn đã góp vào công ty; (ii) Một hoặc một số thành viên nhận góp đủ số vốn chưa góp, (iii) huy động thêm người khác góp đủ số vốn chưa góp^[9].

cổ đông sáng lập không thanh toán đủ số cổ phần đã đăng ký mua trong thời hạn 90 ngày, kể từ khi công ty được cấp Giấy CNĐKDN thì người thứ ba không phải là cổ đông sáng lập nhận góp vốn đó đương nhiên trở thành cổ đông sáng lập của công ty. Trong trường hợp này, cổ đông sáng lập chưa góp cổ phần theo đăng ký đương nhiên không còn là cổ đông của công ty và không được chuyển nhượng quyền mua cổ phần đó cho người khác^[10]. Cổ đông không thanh toán đủ số cổ phần đã đăng ký mua, số cổ phần còn lại được xử lý trong thời hạn 90 ngày, kể từ ngày cuối cùng cổ đông phải thanh toán đủ số cổ phần đăng ký mua, theo cách xử lý như sau: (i) Các cổ đông sáng lập còn lại góp đủ số cổ phần đó theo tỷ lệ sở hữu cổ phần của họ trong công ty; (ii) Một hoặc một số cổ đông sáng lập nhận góp đủ số cổ phần đó; (iii) Huy động người khác không phải là cổ đông sáng lập nhận góp đủ số cổ phần đó^[11].

Như vậy, thời hạn xử lý phần vốn góp còn thiếu chưa góp đúng theo cam kết của công ty TNHH so với công ty CP là dài hơn:

- Đối với công ty TNHH, thành viên sáng lập chỉ có thể không còn là thành viên công ty, và không có quyền chuyển nhượng quyền góp vốn, nếu sau thời hạn cam kết góp vốn lần cuối mà vẫn chưa góp vốn như đã cam kết.

- Đối với công ty CP, trong thời hạn 90 ngày kể từ khi công ty được cấp Giấy CNĐKDN, cổ đông sáng lập không thanh toán đủ số cổ phần đã đăng ký mua sẽ không còn là cổ đông sáng lập của công ty CP, và cũng không được quyền chuyển nhượng quyền mua cổ phần cho người khác. Như vậy, cổ đông của công ty CP hoàn toàn không được quyền cam kết thêm thời hạn góp vốn nếu đã hết thời hạn 90 ngày như đã nêu ở trên.

Phần vốn góp của các thành viên trong công ty TNHH không bị hạn chế chuyển nhượng trong 3 năm kể từ ngày được cấp Giấy CNĐKKD. Tuy nhiên, khi thực hiện chuyển nhượng phần vốn góp thì thành viên phải tuân thủ quy định tại Điều 44 Luật Doanh nghiệp^[12].

Đối với cổ đông sáng lập đăng ký mua cổ phần tại thời điểm đăng ký doanh nghiệp lần đầu và đã góp trong thời hạn 90 ngày, kể từ ngày được cấp Giấy CNĐKDN^[13] thì bị hạn chế chuyển nhượng cổ phần trong thời hạn 03 năm kể từ ngày công ty được thành lập^[14].

So với các thành viên của công ty TNHH thì các cổ đông sáng lập của công ty CP bị hạn chế chuyển nhượng cổ phần trong thời hạn 3 năm kể từ ngày được cấp Giấy CNĐKDN (việc chuyển nhượng cổ phần của cổ đông sáng lập này chỉ có thể được thực hiện khi được sự đồng ý của Đại hội đồng cổ đông).

Tuy nhiên, sau khi hết thời hạn 3 năm kể từ ngày được cấp Giấy CNĐKKD thì việc hạn chế chuyển nhượng đối với cổ đông sáng lập công ty CP được bãi bỏ, trong khi đó, việc chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên công ty TNHH được duy trì trong suốt thời hạn tồn tại của công ty.

Pháp luật không quy định hạn chế việc tăng vốn điều lệ của công ty TNHH, thậm chí ngay cả khi các thành viên chưa góp đủ vốn theo cam kết. Công ty có thể tăng vốn điều lệ ở bất kỳ thời điểm nào và không phụ thuộc và các thành viên đã góp đủ vốn đã cam kết hay chưa.

Về cơ bản, công ty CP cũng không bị hạn chế về việc tăng vốn điều lệ. Tuy nhiên, công ty không được tăng số cổ phần được quyền phát hành khi số cổ phần hiện có chưa được bán hết^[15].

- Về mặt pháp lý, công ty TNHH không bị hạn chế về việc tăng vốn điều lệ, pháp luật không buộc công ty phải đáp ứng điều kiện gì trước khi tăng vốn điều lệ. Tuy nhiên, trên thực tế, để có thể tăng vốn điều lệ thì các phương án khá hạn chế do bị khống chế về số lượng thành viên.

- Đối với công ty CP, việc không được tăng số cổ phần được quyền phát hành để tăng vốn điều lệ cho công ty khi số cổ phần hiện có chưa được bán hết cũng là điều hợp lý. Lưu ý, số cổ phần chưa được bán hết ở đây cần được hiểu là số cổ phần đã được các cổ đông đăng ký mua tại thời điểm đăng ký thành lập công ty nhưng chưa thanh toán đầy đủ trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày công ty nhận được Giấy CNĐKDN.

Về mặt thực tế, công ty CP có nhiều phương án để tăng vốn điều lệ hơn so với công ty TNHH do không bị hạn chế về số lượng cổ đông, bên cạnh đó, quyền được niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán của công ty CP cũng là một lợi thế của loại hình doanh nghiệp này so với công ty TNHH trong việc huy động vốn.

Việc huy động vốn để tăng vốn điều lệ có thể thực hiện theo các cách sau:

i)     Các thành viên sáng lập góp thêm vốn;

ii)   Tiếp nhận thêm thành viên mới, đồng thời tiếp nhận thêm vốn góp.

Thủ tục huy động vốn đơn giản, các bên tự gặp gỡ và thỏa thuận thông qua văn bản thỏa thuận góp thêm vốn hoặc hợp đồng chuyển nhượng vốn góp hoặc thỏa thuận tiếp nhận thành viên mới đồng thời tăng vốn điều lệ.

Việc huy động vốn để tăng vốn điều lệ bằng cách thực hiện chào bán cổ phần theo một trong các phương thức sau đây:

i)    Thông qua phương tiện thông tin đại chúng, kể cả internet;

ii)  Chào bán cho từ một trăm nhà đầu tư trở lên, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp;

iii)Chào bán cho một số lượng nhà đầu tư không xác định;

iv)Chào bán cho dưới một trăm nhà đầu tư đã được xác định.

Về hồ sơ, trình tự, thủ tục và điều kiện chào bán cổ phần được hướng dẫn và thực hiện theo quy định có liên quan của pháp luật về chứng khoán.

- Nếu xét về thủ tục, rõ ràng việc tăng vốn điều lệ của công ty CP phức tạp và mất nhiều thời gian hơn rất nhiều so với công ty TNHH, bởi lẽ  khi công ty TNHH huy động vốn thì không bị áp dụng một thủ tục phức tạp nào, thì ngược lại, công ty CP phải thực hiện theo quy định có liên quan của pháp luật chứng khoán. Cụ thể, việc chào bán phải thực hiện theo quy định tại Điều 24 Nghị định 102 và vốn điều lệ mới (được tăng lên) chỉ được đăng ký lại sau khi kết thúc đợt chào bán cổ phần (cổ đông đã đăng ký mua và thanh toán đủ).

- Về hồ sơ, trình tự, thủ tục và điều kiện chào bán cổ phần được thực hiện theo quy định có liên quan của pháp luật về chứng khoán, như: về điều kiện chào bán cổ phần riêng lẻ, hồ sơ đăng ký bào bán cổ phần riêng lẻ; về nghĩa vụ của tổ chức chào bán (công ty CP) khi và sau khi thực hiện chào bán cổ phần riêng lẻ thực hiện căn cứ theo quy định tại các Điều 8, 9, 10, và Điều 11 Nghị định số 01/2010/NĐ-CP ngày 04/01/2010 của Chính phủ về chào bán cổ phần riêng lẻ (tham khảo phần  trình bày ở dưới).

Không quy định khoảng cách thời gian giữa các đợt huy động vốn dưới bất kỳ hình thức nào. Công ty có quyền huy động vốn bất kỳ thời điểm nào một cách liên tục.

Thời điểm huy động vốn dưới hình thức chào bán cổ phần riêng lẻ chỉ được thực hiện cách đợt chào bán cổ phần riêng lẻ lần trước ít nhất là 6 tháng^[16].

Công ty CP bị hạn chế hơn so với công ty TNHH về khoảng cách thời gian giữa các đợt huy động vốn.